aetnica

English translation below

Το κείμενο Eκμετάλλευση/Kυριαρχία/Kομμουνιστικοποίηση του François Danel (FD) δημοσιεύτηκε στα τέλη Φεβρουαρίου 2025 και αποτελεί τη συνέχεια του Ακαταστασία σε εξέλιξη, γραμμένου υπό το βάρος των lockdown, των pass και της γενικότερης διαχείρισης του κορωνοϊού σχεδόν δυο χρόνια νωρίτερα. Ωστόσο, αυτό ισχύει μόνο σε ένα πρώτο επίπεδο, καθώς το Ε/Κ/Κ διαθέτει παράλληλα τη δική του αυτοτέλεια ως κριτική ενασχόληση με τη θεωρία του Λουί Αλτουσέρ περί των Ιδεολογικών Μηχανισμών του Κράτους (ΙΜΚ). Και πέρα από αυτή: ως διερώτηση πάνω στην πιθανή μορφή και το δυνητικό περιεχόμενο της επανάστασης σήμερα. Είναι για αυτούς τους δυο βασικούς λόγους που επιλέγουμε τη μετάφρασή του στην τωρινή συγκυρία.

Από κει και πέρα, υπάρχει και ένας τρίτος λόγος, ίσως πιο ειδικός από τους άλλους δύο: η συσχέτιση της συζήτησης περί της αυτονόμησης μιας λειτουργίας κυριαρχίας εντός/εκτός της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης με την προγραμματική θεωρία της επιβεβαίωσης του προλεταριάτου. Μπορεί η διάκριση των ΙΜΚ από τον σκληρό πυρήνα του κράτους (στρατός, αστυνομία, δικαστική εξουσία κ.α.) να έχει πράγματι να κάνει με την υιοθέτηση της λενινιστικής στρατηγικής κατάληψης της κρατικής εξουσίας εκ μέρους του Αλτουσέρ, υπάρχει, όμως, μια δυνατότητα διαφορετικής ανάγνωσής της: η διαδικασία κρατικοποίησης των σχέσεων παραγωγής και αναπαραγωγής δύναται να ξεκινάει πιο πριν, και να επεκτείνεται πιο πέρα, από τις κατασταλτικές λειτουργίες που φέρνει σε πέρας ο σκληρός πυρήνας, θέτοντας τις βάσεις για την πραγματική ηγεμονία της καπιταλιστικής τάξης. Αποτελεί, έτσι, πρώτα και κυρία μια διαδικασία διαμεσολάβησης της ταξικής πάλης, και ευρύτερα του κοινωνικού ανταγωνισμού, η οποία δεν αναπαράγει ποτέ τις σχέσεις παραγωγής και αναπαραγωγής ως πανομοιότυπες, όπως σωστά επισημαίνει ο Ρολάν Σιμόν στην κριτική του στον FD. Το ερώτημα κατά πόσο τα διαταξικά κινήματα της εποχής μας μετέχουν, αποτελώντας κατάλληλους φορείς, μιας διαδικασίας (επανα)κρατικοποίησης μένει ως εκ τούτου ανοιχτό.

Όταν, όμως, ο Αλτουσέρ αποκαλεί τον εθνικισμό «βασικό συστατικό της αστικής Ιδεολογίας του Κράτους»[1], ποια σχέση αφήνει να υπάρξει ανάμεσα στον εθνικισμό και τους ΙΜΚ; Πώς ο πρώτος επενδύει τους τελευταίους; Μήπως το γεγονός ότι ο εθνικισμός –με άλλα λόγια, η παραγωγή του λαού διαμέσου του ιστορικού κινήματος συγκρότησης του κράτους, η διαδικασία εθνικοποίησης των κοινωνικών σχέσεων ως θεμέλιο του κράτους– κατέχει την υποδεέστερη θέση του «συστατικού» έχει, και αυτό με τη σειρά του, να κάνει με τις πολιτικές πεποιθήσεις το ίδιου, με τη λενινιστικής κοπής εναλλαγή, υποκατάσταση και ανταλλαξιμότητα έθνους και τάξης; Σε ελληνικό έδαφος, έπρεπε να λάβουν χώρα τα μαζικά μακεδονικά συλλαλητήρια στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, για να μπορέσει να διατυπωθεί μια ευρύτερη θεωρία της εθνικιστικής ιδεολογίας[2], εμφανώς επηρεασμένη από την αλτουσερική επεξεργασία περί των ΙΜΚ, ξεπερνώντας τη.

Το κείμενο του FD μπορεί να βρεθεί εδώ

Σημειώσεις:

[1] Louis Althusser, On the Reproduction of Capitalism – Ideology and Ideological State Apparatuses, Verso,  London, 2014, σελ.120.

[2] Παντελής Λέκκας, Η εθνικιστική ιδεολογία, 1^η έκδοση, Ε.Μ.Ν.Ε. – Μνήμων, Αθήνα, 1992.

 

The text Exploitation/Domination/Communization by François Danel (FD) was published at the end of February 2025 and is a follow-up to Bordel in Progress, written under the strain of lockdowns, passes, and the general management of the coronavirus almost two years earlier. However, this is only true on a first level, as E/D/C also has its own autonomy as a critical engagement with Louis Althusser’s theory of the Ideological State Apparatuses (ISA). And beyond that: as a questioning of the possible form and potential content of revolution today. It is for these two fundamental reasons that we have chosen to translate it at the present conjuncture.

Beyond that, there is a third reason, perhaps more specific than the other two: the connection between the discussion of the autonomization of a function of domination within/outside capitalist exploitation and the programmatic theory of the affirmation of the proletariat. While the distinction between the ISA and the hard core of the state (army, police, judiciary, etc.) may indeed have to do with Althusser’s adoption of the Leninist strategy of seizing state power, there is, however, a possibility of a different reading: the process of statization of the relations of production and reproduction may begin earlier and extend further beyond the repressive functions carried out by the hard core, laying the foundations for the real hegemony of the capitalist class. It is thus first and foremost a process of mediation of class struggle, and more broadly of social antagonism, which never reproduces relations of production and reproduction as identical, as Roland Simon correctly points out in his critique of FD. The question of whether the interclass movements of our time participate, as suitable agents, in a process of (re)statization therefore remains open.

However, when Althusser calls nationalism “a key component of bourgeois State Ideology” [1], what relationship does he allow to exist between nationalism and the ISA? How does the former invests the latter? Could it be that the fact that nationalism—in other words, the production of the people through the historical movement of state formation, the process of nationalising social relations as the foundation of the state – occupies the subordinate position of “component”, does this in turn have to do with his political beliefs, with the Leninist-style alternation, substitution and interchangeability of nation and class? In Greece, mass Macedonian rallies had to take place in the early 1990s in order for a broader theory of nationalist ideology[2], clearly influenced by Althusser’s elaboration on the ISA, to be formulated, transcending it.

FD’s text can be found here

Notes

[1] Louis Althusser, On the Reproduction of Capitalism – Ideology and Ideological State Apparatuses, Verso, London, 2014, p. 120.

[2] Pantelis Lekkas, The Nationalist Ideology, 1^st edition, E.M.N.E. – Mnimon, Athens, 1992.

 

 

Filed under:
covid-19, εθνικισμός, έθνος, κράτος by elender